Nowy podatek od emisji CO2: ETS-2 – od kiedy?

Zbliżające się zmiany w regulacjach dotyczących emisji gazów cieplarnianych budzą wiele pytań i niepewności, szczególnie w kontekście nowego systemu handlu uprawnieniami do emisji, znanego jako ETS 2. Unia Europejska intensyfikuje swoje działania na rzecz ochrony klimatu, wprowadzając nowe mechanizmy, które mają na celu dalsze ograniczenie emisji CO2. Jednym z kluczowych elementów tych działań jest właśnie ETS 2, który obejmie nie tylko przemysł i energetykę, ale również sektor budownictwa i transportu drogowego. Co to oznacza dla przeciętnego gospodarstwa domowego? Czy nowy podatek od ogrzewania wpłynie na nasze rachunki za energię? W tym artykule przyjrzymy się bliżej, czym jest podatek ETS, kiedy wejdzie w życie ETS 2, i jakie konkretne zmiany przyniesie dla właścicieli domów i mieszkań. Rozważymy również, jakie kroki można podjąć już teraz, aby przygotować się na nadchodzące regulacje i jak skorzystać z dostępnych form wsparcia, by zminimalizować ich wpływ na nasz budżet.

Co to jest podatek ETS?

Podatek ETS, czyli Europejski System Handlu Emisjami (ang. Emissions Trading System), jest kluczowym narzędziem Unii Europejskiej w walce ze zmianami klimatycznymi. Wprowadzony w 2005 roku, ETS jest pierwszym i największym na świecie rynkiem handlu emisjami dwutlenku węgla. Jego głównym celem jest zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych w sposób efektywny kosztowo.

ETS działa na zasadzie „cap-and-trade”, co oznacza, że ustalana jest maksymalna ilość emisji (cap), którą mogą wyemitować objęte systemem przedsiębiorstwa. Ta ilość jest stopniowo zmniejszana, aby zmniejszyć ogólną emisję gazów cieplarnianych w czasie. Firmy otrzymują lub kupują uprawnienia do emisji, które mogą następnie handlować na rynku ETS. Każde uprawnienie pozwala na emisję jednej tony CO2 lub jej równoważnika w innych gazach cieplarnianych.

Rozszerzenie systemu ETS – ETS 2

ETS 2, czyli nowa faza Europejskiego Systemu Handlu Emisjami, jest planowany do wprowadzenia w 2027 roku, choć data ta może zostać przesunięta na 2028 rok, jeśli ceny gazu w 2026 roku przekroczą ustalone limity. Rozszerzenie systemu ETS ma na celu objęcie dodatkowych sektorów gospodarki, w tym budownictwa i transportu drogowego, co oznacza włączenie większej liczby źródeł emisji do mechanizmu handlu uprawnieniami do emisji dwutlenku węgla.

Dlaczego ETS 2 jest wprowadzany?

ETS 2 jest częścią szerszej strategii Unii Europejskiej mającej na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Nowa odsłona systemu handlu emisjami ma za zadanie intensyfikację działań na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, wspierając tym samym realizację celów wyznaczonych przez porozumienie paryskie oraz Zielony Ład Europejski. Kluczowymi celami ETS 2 są:

1. Redukcja emisji w sektorze budownictwa – Budynki, zarówno mieszkalne, jak i komercyjne, są znaczącym źródłem emisji dwutlenku węgla, głównie z powodu ogrzewania i chłodzenia. ETS 2 ma na celu wprowadzenie opłat za emisje pochodzące z paliw kopalnych używanych do ogrzewania budynków, co zmotywuje właścicieli do inwestowania w bardziej ekologiczne rozwiązania.
2. Redukcja emisji w transporcie drogowym – Transport drogowy jest jednym z największych źródeł emisji CO2 w Europie. Włączenie tego sektora do ETS 2 ma na celu zmniejszenie emisji poprzez promowanie bardziej ekologicznych technologii, takich jak pojazdy elektryczne i hybrydowe.

Jak będzie działać ETS 2?

ETS 2 będzie funkcjonować na podobnych zasadach jak obecny system ETS, jednak z pewnymi modyfikacjami dostosowanymi do specyfiki nowych sektorów:

1. Ustalanie limitów emisji – Podobnie jak w obecnym ETS, będą ustalane limity emisji dla budownictwa i transportu drogowego. Limity te będą stopniowo obniżane, co ma na celu systematyczne zmniejszanie całkowitej emisji gazów cieplarnianych.
2. Przydział uprawnień do emisji – Firmy działające w nowych sektorach będą musiały nabywać uprawnienia do emisji CO2. Uprawnienia te będą przydzielane poprzez aukcje lub mogą być kupowane na rynku wtórnym. W pierwszym roku działania ETS 2 planowane jest wydanie 30% uprawnień do emisji, co ma złagodzić początkowy wzrost kosztów.
3. Mechanizm stabilizacji cen – Aby zapobiec nadmiernym wahaniom cen uprawnień do emisji, UE wprowadziła mechanizm stabilizacji. Jeśli cena emisji tony CO2 przekroczy 45 euro w ciągu pierwszych trzech lat działania systemu, do sprzedaży zostaną uwolnione dodatkowe rezerwy uprawnień, co ma na celu obniżenie ceny.

Kogo obejmie ETS 2?

ETS 2 będzie obejmować:

• Budynki mieszkalne i komercyjne – Obejmuje to emisje pochodzące z ogrzewania budynków paliwami kopalnymi, takimi jak gaz i węgiel. Właściciele budynków będą musieli dostosować swoje systemy grzewcze do nowych regulacji, aby zmniejszyć emisje i koszty związane z zakupem uprawnień.
• Transport drogowy – Firmy transportowe będą musiały nabywać uprawnienia do emisji dla pojazdów spalających paliwa kopalne. To ma na celu promowanie przejścia na bardziej ekologiczne pojazdy i technologie.

Jakie są konsekwencje dla gospodarstw domowych?

Choć bezpośrednie opłaty za emisję gazów cieplarnianych nie będą nakładane na gospodarstwa domowe, to firmy dostarczające paliwa kopalne będą musiały nabywać uprawnienia do emisji, co prawdopodobnie przełoży się na wyższe koszty dla konsumentów. W odpowiedzi na to wyzwanie, planowane jest uruchomienie funduszu wsparcia dla gospodarstw domowych na termomodernizację, który ma ruszyć w 2026 roku, rok przed wprowadzeniem ETS 2.

ETS 2 jest więc kolejnym krokiem w dążeniu do redukcji emisji gazów cieplarnianych w UE, angażując nowe sektory gospodarki i wprowadzając mechanizmy, które mają zachęcić do inwestowania w ekologiczne rozwiązania.

Jakie są koszty ETS 2?

Ceny w systemie ETS 2 nie będą narzucane odgórnie, ale Unia Europejska ustaliła maksymalny pułap cenowy na poziomie 45 euro za tonę emitowanego CO2. W przypadku przekroczenia tej ceny, do sprzedaży zostaną uwolnione specjalne rezerwy, co ma na celu stabilizację rynku. W ten sposób Unia chce kontrolować koszty emisji i zapobiegać zbyt wysokim opłatom dla gospodarstw domowych.

Wsparcie dla gospodarstw domowych

Wprowadzenie ETS 2, obejmującego opłaty za emisję dwutlenku węgla pochodzącego ze spalania paliw kopalnych w sektorze budownictwa i transportu, budzi obawy o wzrost kosztów ogrzewania w gospodarstwach domowych. Unia Europejska, zdając sobie sprawę z potencjalnych obciążeń finansowych dla obywateli, planuje uruchomienie specjalnego funduszu wsparcia na termomodernizację budynków. Fundusz ten ma zacząć funkcjonować na rok przed wejściem w życie nowych regulacji, czyli w 2026 roku.

Celem funduszu wsparcia jest pomoc gospodarstwom domowym w dostosowaniu się do nowych wymogów poprzez dofinansowanie działań zmniejszających emisje CO2, takich jak wymiana starych, nieefektywnych kotłów na nowoczesne, ekologiczne rozwiązania, czy ocieplenie budynków. Dzięki tym inwestycjom, gospodarstwa domowe będą mogły znacznie obniżyć swoje koszty ogrzewania, a także zmniejszyć negatywny wpływ na środowisko.

Planowany budżet funduszu wynosi około 70 miliardów złotych na pierwsze pięć lat, co przewyższa środki przeznaczone na obecnie funkcjonujący program Czyste Powietrze. Chociaż dokładne zasady przyznawania wsparcia nie są jeszcze znane, można przypuszczać, że priorytetowo będą traktowane gospodarstwa o niższych dochodach oraz te, które korzystają z najbardziej emisyjnych źródeł energii, takich jak węgiel.

Podsumowanie

Podatek ETS 2 wprowadza nowe wyzwania dla gospodarstw domowych, wprowadzając opłaty za emisję CO2 związane z ogrzewaniem domów i mieszkań. Nowy system ma na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych i wspieranie transformacji w kierunku bardziej ekologicznych źródeł energii. Choć opłaty bezpośrednio dotkną dostawców paliw kopalnych, to spodziewane są wzrosty kosztów ogrzewania dla konsumentów.

ETS 2 planowany jest na 2027 rok, z możliwością przesunięcia na 2028, jeśli ceny gazu przekroczą ustaloną granicę do 2026 roku. Aby złagodzić finansowe obciążenia dla obywateli, Unia Europejska planuje uruchomienie funduszu wsparcia na termomodernizację budynków, który ma działać od 2026 roku, zapewniając pomoc w modernizacji systemów grzewczych i poprawie efektywności energetycznej.

Gospodarstwa domowe powinny już teraz rozważyć działania zmniejszające emisję CO2, takie jak termomodernizacja, modernizacja systemów grzewczych, instalacja odnawialnych źródeł energii, oraz regularne przeglądy i konserwacja istniejących systemów. Korzystanie z dostępnych programów wsparcia, takich jak fundusz termomodernizacyjny, może znacząco obniżyć koszty tych inwestycji.

Wprowadzenie ETS 2 jest krokiem ku bardziej zrównoważonej przyszłości, mającym na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Dzięki odpowiednim przygotowaniom, gospodarstwa domowe mogą nie tylko zminimalizować negatywne skutki finansowe nowych regulacji, ale również przyczynić się do ochrony środowiska poprzez redukcję emisji CO2.